Przyjmuje się, że zdrowy, regenerujący sen powinien trwać 7-8 godzin. W dobie szybkiego tempa życia, stresu i wielogodzinnego przebywania przed ekranem telefonu lub komputera ulega on jednak znacznemu skróceniu lub zaburzeniu, czego skutki odczuwa cały organizm. Sytuacja zaognia się jeszcze bardziej w warunkach złej jakości powietrza w sypialni. Jak właściwie o nią zadbać?
Naukowcy od lat zastanawiają się, jak zanieczyszczenia powietrza wpływają na zdrowie. Analizują stan układów oddechowego i nerwowego oraz serca, obserwują również samopoczucie (przeczytaj o tym więcej w naszym artykule – Jakość powietrza a zdrowie). Ich oddziaływanie na sen stało się z kolei obiektem zainteresowania nauki stosunkowo niedawno. Korelacja między rosnącym stężeniem zanieczyszczeń a bezsennością, z którą mierzy się już blisko 50% Polaków i ok. 45% mieszkańców świata w ogóle, wydawała się być oczywistym ciągiem przyczynowo-skutkowym.
I szybko znalazła potwierdzenie w wynikach badań. Jednymi z największych i najczęściej cytowanych spośród nich pozostają te przeprowadzone przez naukowców z University of Washington, którzy sprawdzili wpływ dwutlenku azotu (NO2) i pyłu PM2.5 na jakość snu u 1863 uczestników Multi-Ethic Study of Atheroscelerosis (MESA).
Badanie polegało na przeanalizowaniu danych ze stacji monitoringu jakości powietrza z 6 amerykańskich miast oraz cech lokalnego środowiska. Na ich podstawie wyliczano ekspozycję na zanieczyszczenia w domu wszystkich badanych w okresie 2- oraz 5-letnim. Następnie, za pomocą noszonego aktygrafu, mierzono aktywność ruchową ochotników przez 7 nocy i wyliczano stosunek całkowitego czasu snu do czasu spędzanego w łóżku. Podczas eksperymentu brano także pod uwagę także wiek, wagę, obecność bezdechu sennego, pochodzenie etniczne, przychody oraz palenie tytoniu. Jak się okazało, u osób przebywających w środowisku z największym stężeniem NO2 w ciągu 5 lat prawdopodobieństwo złej jakości snu było blisko o 60% wyższe, niż w grupie z niższym poziomem dwutlenku azotu. W grupie z największą ekspozycją na PM2.5 było ono z kolei wyższe o około 50%. Wyniki te zostały przedstawione na corocznej konferencji American Thoracic Society.
Obok zdrowego trybu życia i wygodnego materaca dbałość o jakość powietrza w sypialni stanowi więc absolutną podstawę wypoczynku, mocno wpływającą na jakość i długość snu. Jej długie ignorowanie będzie manifestowało się przez szereg objawów, mogących doprowadzić do rozwoju poważnych chorób.
Analizę objawów złej jakości powietrza w sypialni należy rozpocząć od wpływu zanieczyszczeń na sen. Jak śpimy w środowisku pełnym smogu i alergenów? Przede wszystkim krócej i mniej głęboko. Oddziaływanie drobnych frakcji pyłu na układ oddechowy i nerwowy utrudnia prawidłową regenerację organizmu i łapanie oddechu. Skutkami takiego stanu rzeczy będą przede wszystkim utrudnione zasypianie, częste budzenie się, a także uczucie zmęczenia po przebudzeniu, nawet jeśli przespaliśmy pełne 8 (lub więcej) godzin. U osób zmagających się z bezdechem sennym może dojść do zaostrzenia problemu. Niewysypianie się będzie w dłuższej perspektywie prowadzić do problemów ze spuchniętymi powiekami, nienaturalnym kolorem cery i cieniami pod oczami. Brak odpowiedniego wypoczynku przełoży się na pogorszenie samopoczucia na co dzień, a nawet rozwój chorób psychicznych z depresją włącznie.
Zła jakość powietrza w sypialni będzie sprzyjała rozwojowi infekcji, w szczególności w okresie jesienno-zimowym, w którym dochodzi do spadku odporności. Kaszel, duszność, łzawienie oczu, spadek kondycji, czy zaostrzenie objawów alergicznych to kolejne ze znaków, które informują nas o pilnej potrzebie ograniczenia szkodliwych związków.
Często współistniejąca z zanieczyszczeniami niska wilgotność powietrza w sezonie grzewczym może skutkować całym spektrum objawów, takich jak bóle głowy, wysuszenie skóry i błon śluzowych, czy uczucie drapania w gardle. Kwestię tę przedstawiliśmy szczegółowo w naszym oddzielnym poradniku – nawilżacze powietrza do sypialni.
Smog, z którym mamy do czynienia na zewnątrz, po przedostaniu się do sypialni będzie zawierał pod względem chemicznym identyczne związki i substancje – wiele z nich wykazuje się wysoką toksycznością dla organizmu. Najistotniejsze pozostaną pyły PM0.1, PM2.5 oraz PM10, z czego największe niebezpieczeństwo stanowią dla nas dwa pierwsze z wymienionych. Z uwagi na łatwe przenikanie do krwi przez pęcherzyki płucne, długa ekspozycja na ich wysokie dawki będzie destrukcyjna dla naszego zdrowia. Ryzyko to rośnie zwłaszcza u osób zmagających się z chorobami przewlekłymi płuc i układu nerwowego lub nowotworami, a także dzieci i osób starszych.
Kolejna grupa zanieczyszczeń obecnych w naszych sypialniach, to lotne związki organiczne (LZO), które z łatwością przechodzą w postać pary lub gazu. Do najczęściej występujących zaliczymy m.in. benzo(a)piren, aceton, benzen, naftalen oraz inne będące efektem spalania lub wykorzystywane m.in. w środkach czyszczących. Ekspozycja na nie będzie skutkowała m.in. znacznym pogorszeniem samopoczucia, bezsennością, bólem głowy i nudnościami, w skrajnych przypadkach prowadząc do rozwoju nowotworów lub nieodwracalnych zmian w układzie nerwowym i oddechowym.
Do innych składowych smogu, które przedostają się do naszej sypialni, zaliczymy tlenki siarki (SOx) i tlenki azotu (NOx), będące w większości produktem spalania paliw. Na ich występowanie szczególnie narażeni będą mieszkańcy centrów miast bądź okolic o dużym nasileniu ruchu drogowego. W powietrzu, którym oddychamy podczas snu, będzie mógł znajdować się także ozon (O3). Pozornie logiczna chęć nieotwierania okien sypialni podczas sezonu grzewczego, by uniknąć obecnych w powietrzu zanieczyszczeń, nie będzie jednak najlepszym rozwiązaniem problemu, co wyjaśnimy w dalszej części artykułu.
Kwestię substancji alergizujących przedstawiliśmy szczegółowo w naszym poradniku o tym, jak usunąć alergeny z sypialni, dlatego w tym miejscu ograniczymy się jedynie do krótkiego streszczenia. Największy problem będą stanowiły roztocza, które zagnieżdżają się w szczególności w pościeli i materacach. Ich obecność skutkuje intensywnym, mokrym kaszlem po przebudzeniu i uczuciem spływania wydzieliny, które w dłuższym czasie mogą doprowadzić do zaostrzenia i rozwoju chorób układu oddechowego.
Pozostałymi alergenami, które zagrażają nam w sypialniach, są pyłki, których występowanie zależne jest od pory roku. W okresie wiosennym najczęściej będziemy mieli do czynienia z pyłkami leszczyny, topoli i wierzby, w lecie – traw, pokrzywy i bylicy pospolitej, a jesienią lub w zimie – zarodników grzybów. O ile namnażanie tych ostatnich będzie potęgowała zbyt wysoka wilgotność, tak środowiskiem idealnym dla roztoczy będzie suche powietrze. Odpowiednie wietrzenie, troska o brak zanieczyszczeń i utrzymywanie wilgotności w sypialni na odpowiednim poziomie będą więc niezbędne – i to nie tylko dla alergików.
Wiemy już, że do zapewnienia zdrowych warunków do snu, czy wieczornego relaksu przy dobrej książce, należy zadbać zarówno o czystość, jak i wilgotność powietrza. Najprostszym sposobem na podniesienie stężenia cząsteczek wody będzie wietrzenie, z którego nie należy rezygnować sezonie smogowym. Ważne jest, by robić to w odpowiedni sposób i z korzyścią dla zdrowia, co omawiamy szczegółowo w naszym poradniku, dotyczącym właściwego wietrzenia domów i mieszkań.
Problem przedostających się do sypialni alergenów i związków, które znajdują się w smogu, będą w jednak w stanie zażegnać jedynie oczyszczacze powietrza. Dzięki zaawansowanym filtrom HEPA i węglowym, a także dostępnym w niektórych modelach jonizatorom, są one w stanie usunąć nawet 99,97% zanieczyszczeń, na które możemy być narażeni. Kupując oczyszczacz z nawilżaczem, otrzymujemy z kolei największą pewność co do uzyskania optymalnych warunków, stanowiących podstawę zdrowego snu.
Szukając oczyszczacza powietrza do sypialni, kwestią pierwszorzędną będzie wybór modelu, który jest zdolny do zneutralizowania jak najszerszego przekroju szkodliwych związków. Za podstawę powinniśmy przyjąć zestaw, składający się z filtrów wstępnego, węglowego oraz HEPA klasy E12 lub wyższej. Decydując się na powyższe rozwiązania i wybierając urządzenie dopasowane pod względem wydajności do metrażu twojej sypialni, zyskujesz gwarancję uzyskania czystego powietrza.
O ile w oczyszczaczach pracujących w salonie czy kuchni możemy w pewnym stopniu przymknąć oko na zbyt dużą ilość decybeli, tak w sypialni nie wchodzi to w grę. Nasz oczyszczacz powinien być tak cichy, jak to tylko możliwe. Zaleca się, by przy najmniejszej prędkości wentylatora parametr ten nie przekraczał 25 dB. Najbardziej komfortowe – niemal całkowicie bezgłośne – warunki do snu uzyskamy, decydując się na modele, których głośność schodzi poniżej 20 dB. Najcichsze urządzenia na rynku są w osiągnąć nawet zaledwie 16 dB. Sprawdź polecane przez nas ciche oczyszczacze powietrza.
Po włączeniu trybu nocnego (nazywanego też cichym), poza ograniczeniem prędkości wentylatora, powinien także zmniejszać jasność panelu sterowania i innych wskaźników, które znajdują się na obudowie oczyszczacza. W niektórych modelach otrzymujemy możliwość ich oddzielnego ściemnienia bądź wyłączenia.
Funkcja nawilżania powietrza, o której kilkukrotnie wspomnieliśmy, będzie odgrywała szczególną rolę w sezonie grzewczym. Jest istotna w domach wyposażonych w wentylację mechaniczną, dla której warunkiem prawidłowego jest temperatura zewnętrzna niższa niż 12°C – przepływ powietrza jest w niej bowiem wywoływany poprzez różnicę ciśnień. Będąc alergikiem, warto się zainteresować oczyszczaczami powietrza z funkcją jonizacji, która będzie w stanie pozbyć się pozostałych drobin kurzu i pyłków.
Mając na uwadze powyższe wymogi, wytypowaliśmy 6 oczyszczaczy powietrza, które idealnie odnajdują się w warunkach sypialni. Wskazane modele usuwają blisko 100% zanieczyszczeń i nie zaburzają snu nawet u najbardziej wyczulonych osób.
